به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان، کارگاه، پژوهشی در فهم روانشناختی متون دینی، در مدرسه جامعة النور اصفهان با حضور خدیجه محمدی استاد حوزه و دانشگاه برگزار شد.
محمدی در این کارگاه با بیان اینکه متون دینی (قرآن و روایات) اقسام مختلف دارد این اقسام را شامل: فقه که درباره نحوه عمکلرد مکلفان سخن می گوید و کلام که درباره باورهای انسان است
و اخلاق که درباره نحوه تنظیم خلقیات درونی است، دانست.
وی افزود: در فهم روانشناختی مسئله از زاویه دیگری مورد بررسی قرار می گیرد و مسئله این است که رفتارها و باورها و ارزش ها چرا و چگونه شکل می گیرند و چه تاثیری بر روان دارند. چگونه می توان آنها را مهار و تنظیم کرد.
محمدی، پیش نیاز فهم روانشناختی احادیث را حدیث بودن متن و صحیح بودن حدیث دانست و گفت: بدون فهم متن راهی به سوی کشف نظر دین وجود ندارد.
وی گفت: در مورد احادیث و فهم آن باید به نکته شامل فهم مفردات و کلمات احادیث و فهم جملات و ترکیبات (نقش و جایگاه هر کلمه در جمله) توجه کرد.
محمدی در ادامه این کارگاه به بحث روانشناختی مطرح شده به نام هیجانات مثبت و نظریه های مختلف روانشناسان غربی و اینکه این نظریه های روانشناختی منطبق بر نظریه اسلام است و یا فراتر یا فروتر می باشد؟ پرداخت.
استاد حوزه خواهران در ادمه به نظریه روانشناسی غربی نظریه فردریکسون (نظریه ساخت و توسعه) اشاره کرد و گفت: هیجانات مثبت چه تاثیری در رفتار و عملکرد انسان دارد؟ طبق نظریه فردریکسون هیجانات مثبت ابتدا روح و نفس انسان را گسترش می دهد و ساخت ان این است که بهتر می تواند فکر کند. بر اساس این نظریه افراد شاد عملکرد بهتری دارند و افراد غمگین حوصله پیچ و خمهای زندگی را ندارند.
محمدی ادامه داد: امام علی علیه السلام می فرماید: «السُّرُورُ یَبسُطُ النَّفسَ و یُثِیرُ النَّشاطَ، الغَمُّ یَقبِضُ النَّفسَ و یَطوِی الانبِساطَ نظریه اسلام: شادی، انبساط روح می آورد و نشاط انگیز است. غم، گرفتگی روح می آورد و انبساط را در هم می پیچد. سوال این است که چرا ما به این نظریه های اسلام نرسیدیم و اگر مطالب قبلی گفته نشده بود کسی نمی دانست که این روایت می تواند یک نظریه باشد. .
وی با بیان نظریه هاردینس(تاب آوری و تحمل زیاد) گفت: این نظریه مطرح می کند که چه چیزی می تواند سلامت روان انسان را در سختی تأمین کند. برخی افراد در شرایط بحرانی، تعادل روحی خود را از دست نمی دهند و شرایط بحرانی را به بهترین وجه مدیریت می کنند. افراد هاردینس ظرفیت روانی بالایی دارند و به دیگر انسانها نیز امید می دهند.
نظریه اسلام: پیامبر (ص) می فرماید: «مَثَلُ المؤمنِ کمَثَلِ خامَةِ الزَّرعِ؛ مِن حَیثُ أتَتها الرِّیحُ کَفَأتها، فإذا سَکَنَتِ اعتَدَلَت، و کذلکَ المؤمنُ یُکفَأُ بالبَلاءِ. و مَثَلُ الفاجِرِ کالأرْزَةِ صَمّاءُ مُعتَدِلَةٌ، حتّی یَقصِمَها اللّه ُ إذا شاءَ» (کنزالعمال)، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : حکایت مؤمن، مانند گیاهان ساقه دار است. از جایی که باد می آید حرکت می کند و وقتی باد آرام شد به حالت تعادل در می آید بدینسان مؤمن نیز با بلا کج و خمیده می شود. (یعنی با بلاها همراهی می کند) اما فاجر مانند درخت صنوبر است که سخت و راست است، تا هرگاه که خداوند خواهد و آن را بشکند.
نظریه هاردینس در دین اسلام با عنوان صبر و توکل بیان شده است.
وی با طرح این سؤال که چگونه می توان صبر را بالا برد، گفت: حضرت علی (ع) می فرماید: «الق عنک واردات الهموم بعزائم الصبر، عود نفسک الصبر، فنعم الخلق الصبر، و احملها» وافی، ج ۲۶، ص ۲۳۳.، دغدغه های ذهنی خود را با صبر از خود دور کن و نفس خود را به صبر عادت بده، صبر خلق خوبی است و با صبر مشکلات را تحمل کن»
استاد حوزه خواهران ادامه داد: بر اساس مبنای سلامت روان در روانشناسی غربی، پیشترها روانشناسان غربی بر این باور بودند که اگر لذت وجود داشته باشد سلامت روان تامین می شود. بنابراین تاکید می کردند که لذت باید در هر جامعه ای وجود داشته باشد بعد از مدتها و با بررسی نمونه ها به این نتیجه رسیدند که انسان هایی هستند که لذت و رفاه دارند اما سلامت روان ندارند علاوه بر آن انسانهایی هستند که رفاه ندارند اما سلامت روان دارند. بر اساس همین مبنا نظریه دیگری مطرح شده به نام: نظریه رزیدنسی(برگشت پذیری). فنرهایی که برای بازی استفاده می شوند بعد از پیچ و تاب فراوان دوباره به حالت اولیه بر می گردند. در حالی که هاردینس به معنای تاب آوری است.
وی افزود: در رزیدنسی وقتی فردی مصیبتی می بیند ۴۰ روز زمان لازم است تا به حالت اول برگردد. یعنی زمان برگشت پذیری در مقابل مشکلات ۴۰ روز است.
دیدگاه اسلام: شخصیت والایی همچون اباعبدالله (ع) در روز عاشورا در نصف روز برگشت پذیری به تمام معنا را اجرا کردند. بخشی از وقایع روز عاشورا، شهادت علی اصغر(ع) بود که شاید دو سه دقیقه طول کشید و بعد از آن بلافاصله حضرت به میدان جهاد باز می گردد. اینها منابع دینی ما هستند ولی ما آنها را به تئوری تبدیل نمی کنیم و نظریه از آن استخراج نمی کنیم و در زندگی به کار نمی بریم.
